Smart Contract (Hợp đồng thông minh) là gì? Cách thức hoạt động Smart Contract 

Smart Contract (hợp đồng thông minh) là gì? Nếu từng tìm hiểu qua về các thành phần cơ bản nhất trong mạng Ethereum có lẽ bạn không còn xa lạ với khái niệm này. Nếu so sánh với dạng hợp đồng truyền thống, Smart Contract có tính tự động hóa cao, hợp đồng thông minh được ứng dụng trong khá nhiều lĩnh vực, từ quản lý doanh nghiệp cho đến cả các chương trình bầu cử.

Smart Contract (hợp đồng thông minh) là gì?

Hợp đồng thông minh hiểu đơn thuần là những chương trình đã được lưu trữ trên chuỗi khối Blockchain. Nhằm tự động thực thi các điều kiện đã xác định từ trước. Chức năng chính của Smart Contact là tự động hóa thực hiện thỏa thuận để mọi bên tham gia có thể chắc chắn về kết quả, không cần đến sự giám sát của bên thứ 3. Quy trình làm việc đã tự động hóa hoàn toàn, tiết kiệm thời gian và đảm bảo các điều khoản luôn được thực hiện đúng.

Smart Contact (hợp đồng thông minh) là gì? 

Vào năm 1990, Nick Szabo lần đầu tiên đưa ra khái niệm về hợp đồng thông minh. Ông sử dụng thuật ngữ Smart Contact để chỉ “tập hợp những cam kết, viết theo dạng ký tự kỹ thuật số đặc biệt”. Mỗi bên tham gia vào hợp đồng thông minh bắt buộc phải thực hiện đúng những cam kết đó. Đặc biệt, quá trình thực thi được thiết kế theo giao thức tự động hóa, không thể đảo ngược.

Cơ chế vận hành của hợp đồng thông minh

Cách thức hoạt động của Smart Contract không quá phức tạp như nhiều người vẫn nghĩ. Theo đó, nó được vận hành bằng cách tuân theo những câu lệnh lệnh điều khiển đơn giản như “if/when… then” (nếu.. thì) viết theo dạng mã đặc biệt treo chuỗi khối Blockchain.

Mô tả cơ chế hoạt động của hợp đồng thông minh

Tiếp theo, một mạng máy tính có nhiệm vụ thực thi các điều khoản đã ghi trong hợp đồng. Đó có thể là việc gửi tiền cho bên bán, đăng ký các dịch vụ, gửi đi thông báo, xuất vé,.. Khi giao dịch hoàn tất, Blockchain tiếp tục cập nhật và ghi lại. Như vậy, giao dịch gần như không thể đảo ngược và chỉ bên nào được cấp quyền mới có quyền truy cập, xem kết quả.

Trong mỗi hợp đồng Smart Contact thường bao gồm nhiều quy định nhằm thỏa mãn cho các thành viên tham gia giao dịch. Trong quá trình thiết lập điều khoản, các thành viên tham gia có quyền xác định giao dịch, dữ liệu của họ cập nhật trên Blockchain. Dựa theo nguyên tắc đồng ý “nếu.. thì”, chi phối hoạt động thực thi của giao dịch đó. Ngoài ra trong hợp đồng thông minh còn đề ra một số ngoại lệ có thể xảy ra và giải quyết trong khuôn khổ tranh chấp.

Hợp đồng Smart Contract thường được lập trình bởi bên phát triển. Tuy nhiên, hiện ngày càng có nhiều tổ chức ứng dụng công nghệ Blockchain cho những doanh nghiệp đã cung cấp biểu mẫu, giao diện web và một số công cụ trực tuyến khác. Nhằm đơn giản hóa cấu trúc của hợp đồng Smart Contract.

4 Ưu điểm nổi bật của hợp đồng thông minh 

Sự ra đời của công nghệ lưu trữ dữ liệu Blockchain và hợp đồng thông minh Smart Contract đã mở ra một kỷ nguyên cho tính minh bạch, nhanh gọn,.. Khi thực hiện các giao dịch.

Tốc độ thực thi nhanh chóng 

Mọi điều khoản trong hợp đồng thông minh sẽ được thực thi nhanh chóng 

Khi một điều kiện nào đó đã được đáp ứng, hợp đồng Smart Contract lập tức thực thi. Toàn bộ quy trình thực hiện đã số hóa, hoạt động theo cách tự động, không cần thủ tục xử lý rườm rà. Các bên tham gia không cần tốn thời gian sửa lỗi theo cách thủ công. Vì mọi thứ đã được cài đặt tự động.

Tính tin cậy và minh bạch cao 

Hợp đồng thông minh sau khi khởi tạo sẽ lưu trữ trên Blockchain, bản ghi mã hóa của giao dịch chỉ chia sẻ riêng cho các bên tham gia. Vậy nên, mọi thông tin đã lưu lại đều không thể thay đổi bởi bất kỳ cá nhân hoặc tổ chức nào. Chúng có tính bất biến, hoàn toàn minh bạch không bị thao túng điều chỉnh theo ý đồ riêng của bất kỳ một ai.

Tiết kiệm thời gian và chi phí

Nếu như ký kết hợp đồng truyền thông, các bên tham gia sẽ cần đến sự giám sát của bên thứ 3. Điều này vô tình tạo thêm quy trình kiểm duyệt tốn thêm thời gian và cả chi phí. Với hợp đồng thông minh, bên trung gian giám sát đã bị loại bỏ hoàn toàn. Nhờ vậy, giao dịch đã được thực thi ngay tức thời, không tốn thời gian và cũng không cần đến đội ngũ nhân sự kiểm tra cam kết đã thực hiện đến đâu.

Bản ghi hợp đồng được bảo vệ tuyệt đối 

Mọi bản ghi giao dịch trên chuỗi khối Blockchain đã trải qua quá trình mã hóa, chúng gần như không thể bị hack hoặc điều chỉnh. Mặt khác, mỗi bản ghi sau đều kết nối với bản ghi trước đó trên hệ thống sổ cái phân tán. 

Một khi đã khởi tạo thành công, không một ai có thể sửa đổi nội dung trong hợp đồng thông minh 

Nếu muốn điều chỉnh dù chỉ là thông tin nhỏ nhất, hacker sẽ phải thay đổi toàn bộ chuỗi Blockchain đó. Tuy nhiên, điều này là bất khả thi vì Blockchain không thuộc sở hữu của riêng tổ chức hay cá nhân nào. Thay vào đó, nó được quản lý và giám sát bởi toàn bộ cộng đồng. Vì thế các bên tham gia có thể yên tâm rằng bản ghi hợp đồng luôn được bảo vệ một cách tốt nhất.

Ứng dụng của hợp đồng thông minh trong đời sống 

Ngay từ năm 1998, Nick Szabo đã đề xuất một nền tảng riêng cho hợp đồng thông minh. Kể từ đó đến nay, Smart Contract ngày càng phổ biến trong nhiều lĩnh vực của đời sống.

Ứng dụng vào quy trình bầu cử 

Quy trình kiểm đếm phiếu bầu và lưu trữ dữ liệu trong các cuộc bầu cử trên thế giới luôn được thực hiện cẩn trọng. Chỉ một chút sai sót hoặc thao túng của bên nào đó ảnh hưởng đến kết quả toàn cục.

Smart Contact ứng dụng trong quá trình kiểm kê, lưu trữ kết quả phiếu bầu 

Ngày nay ở một số quốc gia phát triển, người ta đã bắt đầu ứng dụng Smart Contract vào quy trình bầu cử. Có nghĩa kết quả kiểm phiếu thường chuyển thẳng vào Blockchain sau đó phân phối đến các node hoạt động trong cùng mạng lưới. 

Toàn bộ dữ liệu đã trải qua quá trình mã hóa và ở dạng ẩn danh. Một khi đã lưu vào Blockchain, kết quả kiểm phiếu sẽ không bị thay đổi bởi thế lực nào, đảm bảo tính toàn vẹn kết quả cho cuộc bầu cử.

Ứng dụng vào việc xây dựng chuỗi cung ứng toàn cầu 

Chuỗi cung ứng toàn cầu là một mạng lưới hoạt động vô cùng phức tạp với vô số các liên kết. Trong đó, mỗi liên kết sau cần phải được xác nhận bởi liên kết trước. Quá trình xác nhận này đòi hỏi khâu đối chiếu dữ liệu nghiêm ngặt và khá tốn thời gian.

Ứng dụng của Smart Contract trong chuỗi logistics 

Khi ứng dụng hợp đồng Smart Contact, việc theo dõi sẽ rút ngắn đáng kể thời gian. Hợp đồng thông minh đảm bảo tính khách quan minh bạch khi thực thi các điều khoản, không một tác động gian lận nào có thể tác động đến quy trình thực thi trên.

Nếu kết hợp với hệ thống Internet Of Things, Smart Contact còn cung cấp mạng lưới giám sát rộng lớn. Khi đó mỗi bên tham gia luôn có cơ hội hành động sớm hơn hạn chế sự gián đoạn khi nhận thấy nguy cơ nào đó.

IBM đang là một trong tập đoàn lớn ứng dụng Blockchain vào hợp đồng thông minh để hợp lý hóa nguồn hàng hóa. Tất cả quy trình thực hiện đã tự động hóa giảm phụ thuộc vào sức lao động con người.

Ứng dụng trong lĩnh vực tài chính ngân hàng 

Công nghệ lưu trữ dữ liệu Blockchain có lẽ không còn xa lạ với ngành tài chính ngân hàng. Ngày nay những nền tảng điện toán lớn như Ethereum đã tích hợp sẵn hợp đồng thông minh khởi chạy trên chính mạng Blockchain. Không chỉ trong thị trường tài chính phi tập trung mà các tổ chức tài chính tập trung cũng đã và đang ứng dụng rộng rãi công nghệ Blockchain.

Hợp đồng thông minh và Smart Contract ngày càng ứng dụng rộng rãi trong ngành ngân hàng 

Khi áp dụng hợp đồng Smart Contract và Blockchain, các ngân hàng đã thực hiện số hóa, chuyển đổi cách thức bảo lãnh. Đồng thời, phía ngân hàng sẽ không còn bị phụ thuộc vào một bộ phận hay cá nhân nào đó. Vì tính chất phân quyền đến toàn bộ các node cho phép đội ngũ nhân viên tham gia có thể nhanh chóng cập nhật dữ liệu.

Ứng trong lĩnh vực y tế 

Nếu ứng dụng hợp đồng thông minh Smart Contract, quá trình truyền dữ liệu trong hệ thống y tế đảm bảo luôn diễn ra an toàn. Đơn cử như việc áp dụng Smart Contract vào ngành y tế Encrypgen. Ứng dụng này cho phép sử dụng hợp đồng thông minh khi cần trao đổi thông tin bệnh nhân, không bị giám sát can thiệp của bên thứ 3.

Nhờ đó, ngay cả chính bệnh nhân cũng có quyền kiểm soát dữ liệu lịch sử bệnh lý của chính họ. Khi một cơ quan nghiên cứu muốn sử dụng dữ liệu này, họ phải trả tiền cho chính bệnh nhân đó.

 Ứng dụng trong quản lý hoạt động doanh nghiệp 

Doanh nghiệp chính là một trong những đối tượng hưởng lợi nhiều nhất khi ứng dụng hợp đồng Smart Contract. Lúc này thay vì phải thuê một cá nhân hay đơn vị kiểm toán riêng, doanh nghiệp chỉ cần sử dụng hợp đồng thông minh. Khi đó, họ chỉ cần tiến hành cài đặt Smart Contract. Lương hàng tháng của nhân viên sẽ tự động được trả đúng người, đúng số trong hợp đồng lao động đã ký kết.

Doanh nghiệp chính là một trong những đối tượng hưởng lợi nhiều nhất khi ứng dụng hợp đồng Smart Contract

Chẳng hạn như một hợp đồng thông minh khởi tạo theo nội dung “Ngày 20/5/2021, công ty A gửi cho ông B số tiền tương đương 5 ETH.” Khi hợp đồng này đã thiết lập thành công, tiền sẽ được gửi cho ông B đều đặn đúng thời hạn, không bao giờ có chuyện nợ lương.

Một số khó khăn khi triển khai hợp đồng Smart Contract 

Hợp đồng thông minh vẫn chưa chính thức được pháp luật công nhận

Mặc dù đem đến nhiều lợi ích là vậy nhưng để triển khai hợp đồng thông minh vào thực tế lại không phải dễ. Đây là quy đòi hỏi nền tảng công nghệ đồng bộ, đội ngũ vận hành am hiểu kỹ thuật.

• Vướng mắc trong pháp lý: Đến nay, hợp đồng thông minh vẫn chưa chính thức được pháp luật công nhận. Trong trường xuất hiện lỗi ảnh hưởng đến việc thực thi, các bên tham gia gần như không thể yêu cầu pháp luật can thiệp bảo vệ quyền lợi.
• Hiểm họa từ môi trường internet: Khi các bên tham gia để lộ thông tin cho bên thứ 3, chúng có thể trở thành cơ hội để hacker xâm nhập hệ thống.
• Yếu tố con người: Mã lập trình ban đầu vẫn thực hiện bởi con người, khả năng có thể xảy ra lỗi. Một khi đã cập nhật lên Blockchain, chúng sẽ không thể điều chỉnh.
• Chi phí đầu tư ban đầu cao: Blockchain vẫn là công nghệ mới nên chi phí đầu tư vẫn tương đối lớn.

Tổng kết 

So với hợp đồng truyền thống, hợp đồng thông minh không đòi hỏi sự tin tưởng của các bên tham gia. Vì quy trình thực thi đã được tự động hóa, tiết kiệm thời gian, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho dữ liệu. Smart Contract ngày càng ứng dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực, từ tài chính ngày cho đến y tế. Sau phần tổng hợp của Dũng, mong rằng định nghĩa về Smart Contract (hợp đồng thông minh)  đã được làm rõ!